30.04.2021 tarih ve 31470 s. Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “7318 s. Vergi Usul Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”un 15. maddesi ile 7226 s. Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’a geçici madde 3 eklenmiştir.

7318 s. Vergi Usul Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 15. maddesi aşağıdaki gibidir:

         “MADDE 15- 25/03/2020 tarihli ve 7226 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanuna aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.

         ‘GEÇİCİ MADDE 3- (1) Covid-19 salgın hastalığıyla mücadele kapsamında ülke genelinde uygulanan kısıtlamalar dikkate alınarak hak kayıplarının önlenmesi amacıyla;

a) İbraz süresinin son günü 30/04/2021 ila 31/05/2021 (bu tarihler dahil) tarihleri arasına isabet eden çekler, bu tarihler arasında ibraz edilemez; 01/06/2021 tarihinden sonra, kalan ibraz süresi içinde ibraz edilebilir.

b) 30/04/2021 ila 31/05/2021 (bu tarihler dahil) tarihleri arasında vadesi gelen kambiyo senedine dayalı alacaklar hakkında; bu tarihler arasında icra ve iflas takibi başlatılamaz, ihtiyati haciz kararı verilemez ve başlamış olan takipler durur.

c) 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu kapsamına giren kamu idarelerinin kamu hukukundan veya özel hukuktan doğan alacakları hakkında, 30/04/2021 ila 31/05/2021 (bu tarihler dahil) tarihleri arasında icra ve iflas takibi başlatılamaz.’”

Geçici madde 3/1-a ile ibraz süresinin son günü 30.04.2021 – 31.05.2021 (bu tarihler dahil) tarihleri arasında olan çeklerin, 30.04.2021 – 31.05.2021 (bu tarihler dahil) tarihleri arasında ibraz edilemeyeceği ve 01.06.2021 tarihinden sonra kalan ibraz süresi içinde ibraz edilebileceği düzenlenmiştir.

Dikkat çeken husus, düzenleme ile 30.04.2021 – 31.05.2021 (bu tarihler dahil) tarihleri arasında hiçbir çekin ibraz edilemeyeceği değil, ibraz süresinin son günü 30.04.2021 – 31.05.2021 (bu tarihler dahil) tarihleri arasına denk gelen çeklerin, 30.04.2021 – 31.05.2021 (bu tarihler dahil) tarihleri arasında ibraz edilemeyeceğinin ifade edilmesidir. Dolayısıyla, ibraz süresinin son günü 30.04.2021 – 31.05.2021 (bu tarihler dahil) tarihleri arasında olmayan çekler, 30.04.2021 – 31.05.2021 (bu tarihler dahil) tarihleri arasında ibraz edilebilecektir.

Çeklerin hangi sürede ibraz edilmeleri gerektiği hususu Türk Ticaret Kanunu (TTK) m.796’da düzenlenmiştir.

“MADDE 796– (1) Bir çek, düzenlendiği yerde ödenecekse on gün; düzenlendiği yerden başka bir yerde ödenecekse bir ay içinde muhataba ibraz edilmelidir.

(2) Ödeneceği ülkeden başka bir ülkede düzenlenen çek, düzenlenme yeri ile ödeme yeri aynı kıtada ise bir ay ve ayrı kıtalarda ise üç ay içinde muhataba ibraz edilmelidir. Bu bakımdan, bir Avrupa ülkesinde düzenlenip de Akdenize sahili bulunan bir ülkede ödenecek olan ve aynı şekilde Akdenize sahili olan bir ülkede düzenlenip bir Avrupa ülkesinde ödenmesi gereken çekler aynı kıtada düzenlenmiş ve ödenmesi şart kılınmış sayılır.

(3) Birinci ve ikinci fıkralarda yazılı süreler, çekte yazılı olan düzenlenme tarihinin ertesi günü başlar.”

Buna göre, düzenlendiği yerde ödenecek çek 10 gün içinde; düzenlendiği yerden başka bir yerde ödenecek çek 1 ay içinde; ödeneceği ülkeden başka bir ülkede düzenlenmiş çek ise ödeme yeri ile düzenleme yeri aynı kıtada ise 1 ay, farklı kıtalarda ise 3 ay içinde ibraz edilmelidir.

Örneğin, düzenlenme ve ödeme yeri aynı olan 25.04.2021 düzenleme tarihli bir çekin 10 günlük ibraz süresinin son günü 05.05.2021’dir. Yani 30.04.2021 – 31.05.2021 (bu tarihler dahil) tarihleri arasına denk gelmektedir. Dolayısıyla bu çek 30.04.2021 – 31.05.2021 (bu tarihler dahil) tarihleri arasında ibraz edilemeyecektir. Düzenlenme tarihi olan 25.04.2021’den 30.04.2021 tarihine kadar 10 günlük ibraz süresinin 5 günü geçtiği için, 31.05.2021 tarihinden sonra kalan 5 günlük ibraz süresi içerisinde ibraz edilebilecektir.

Öte yandan diğer bir örnekte, düzenlenme yeri İzmir ve ödeme yeri Ankara olan (düzenlendiği yerden başka bir yerde ödenecek) 15.05.2021 düzenlenme tarihli bir çekin 1 aylık ibraz süresinin son günü 15.06.2021’dir. Yani 30.04.2021 – 31.05.2021 (bu tarihler dahil) tarihleri arasına denk gelmemektedir. Düzenleme kapsamına girmeyen, ibraz süresinin son günü 30.04.2021 – 31.05.2021 (bu tarihler dahil) tarihleri arasına denk gelmeyen, bu çek 30.04.2021 – 31.05.2021 (bu tarihler dahil) tarihleri arasında ibraz edilebilecektir.

Getirilen bu düzenleme ile aynı gün, 30.04.2021 tarih ve 31470 1. Mükerrer s. Resmi Gazete’de Ticaret Bakanlığının “7226 Sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun Geçici 3’üncü Maddesinin Birinci Fıkrasının (A) Bendinin Uygulanmasına İlişkin Tebliğ”i yayımlanmıştır.

Tebliğ’in 2. maddesinin 2. fıkrasında:

a) İbraz süresinin son günü 30.04.2021 – 31.05.2021 (bu tarihler dahil) tarihleri arasına denk gelen çeklerin, bu tarihler arasında bankaya ibraz edilmesi ve çek hesabı sahibinin hesabında çekin karşılığının bulunması halinde çek bedelinin ödeneceği,

b) Ancak, çek hesabı sahibinin hesabında çekin karşılığının bulunmaması halinde 01.06.2021 tarihinden önce 5941 s. Çek Kanunu kapsamında karşılıksız çek işlemi yapılmayacağı ifade edilmiştir.

“(2) 7226 sayılı Kanunun geçici 3 üncü maddesi kapsamında;

a) İbraz süresinin son günü, 30/4/2021ila 31/5/2021 tarihleri arasına isabet eden çeklerin, belirtilen tarihler arasında bankaya ibraz edilmesi halinde, çek hesabı sahibinin hesabında çekin karşılığının bulunması kaydıyla çek bedelinin ödenmesi gerekmektedir.

b) İbraz süresinin son günü, 30/4/2021ila 31/5/2021 tarihleri arasına isabet eden çeklerin, belirtilen tarihler arasında bankaya ibraz edilmesi ve çek hesabı sahibinin hesabında çekin karşılığının bulunmaması halinde, 1/6/2021 tarihinden önce 5941 sayılı Çek Kanunu kapsamında karşılıksızdır işlemi yapılmayacaktır. 1/6/2021tarihinden sonra ise söz konusu çeklerle ilgili gerekli işlemler yapılabilecektir.”

Sonuç olarak, ibraz süresinin son günü 30.04.2021 – 31.05.2021 (bu tarihler dahil) tarihleri arasında olan çekler 30.04.2021 – 31.05.2021 (bu tarihler dahil) tarihleri arasında ibraz edilebilecektir. Çek hesabı sahibinin hesabınca çekin karşılığının olması halinde çek bedeli ödenecek ancak çekin karşılığının bulunmaması halinde karşılıksız çek işlemleri 01.06.2021 tarihine kadar yapılamayacaktır.

Dikkat edilmesi gereken bir husus, Ticaret Bakanlığının 7226 Sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun Geçici 3’üncü Maddesinin Birinci Fıkrasının (A) Bendinin Uygulanmasına İlişkin Tebliğ ile getirdiği bu düzenlemenin, 7318 s. Vergi Usul Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 15. maddesi ile 7226 s. Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’a eklenen geçici madde 3’e aykırı olmasıdır. Kanunla öngörülmeyen bir istisnai düzenlemenin, normlar hiyerarşisinde kanunun altında olan tebliğ ile öngörülmesi, normlar hiyerarşisine aykırılık teşkil etmektedir.